در این مقاله از گیلان کشت مراحل تولید برنج ایرانی که در حال حاضر در واحد های تولیدی برنج مورد استفاده قرار می گیرد آشنا می شوید. این مراحل از زمان برداشت و انتقال شالی به کارخانه شالیکوبی و تا زمان خروج از کارخانه به صورت کامل شرح داده شده است.
1- خشک کردن شالی Grain drying
شالی بعد از برداشت از مزرعه به کارخانه شالیکوبی منتقل می شود تا خشک شود. خشک کردن به فرآیندی می گویند که در آن رطوبت دانه های شالی از حدود 15 درصد به 8 درصد کاهش می یابد. شالی درون خشک کن هایی با ظرفیت 5 تن ریخته می شود و 4 روز به آن به صورت تدریجی گرما دمیده می شود تا خشک شوند.
در فرآیند تولید برنج دودی همراه گرما به شالی دود هم دمیده میشود. برای کنترل رطوبت شالی از وسیله ای به نام رطوبت سنج غلات استفاده می شود. 5 با 6 دانه شالی را درون دستگاه قرار می دهند و رطوبت آن را به عنوان نمونه برسی می کنند و بعد از رسیدن رطوبت به 8 درصد خشکن خاموش شده و برای چند ساعت به شالی استراحت می دهند تا خنک شود.
2- الک کردن شالی vibrating screen
بعد از آماده شدن شالی از خشک کن به خط تولید منتقل می شود و در مرحله دوم به الک شالی منتقل می شود. مقدار کمی از ساقه های شالی هنگام برداشت از مزرعه وارد شالی می شود که توسط الک شالی از آن جدا می شود. همچنین این الک شامل مکنده بسیار قوی است که به آن خاک کش می گویند. این خاکش باعث می شود شالی عاری از هرگونی خاک و گردو غباری آماده انتقال به مرحله بعد شود.
3- سنگیری شالی De-stoner
ضایعات سنگی و فلزی کوچکی هنگام برداشت شالی از مزرعه همراه آن به کارخانه منتقل می شود. این ضایعات توسط دستگاه سنگ گیر از شالی جدا می شود و شالی آماده انتقال به دستگاه پوستکن می شود.
4- پوستگیری شالی Paddy Husker
پوسته رویی شالی که شلتوک نام دارد توسط دستگاه پوستکن از آن جدا می شود. از این پوسته در صنایع کاغذ سازی، گلخانه، تولید بتن، صنایع فولاد، پروش طیور و چندین صنعت دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
5- سفیدکن Milling Machine
در مرحله سفید کردن برنج دستگاه سفید کن لایه دوم برنج را که سبوی برنج نام دارد از روی آن جدا می کند. برای تولید برنج قهوه ای لایه برداری بسیار جزئی می باشد اما برای تولید برنج سفید نیاز است تا سبوس کاملا از روی دانه ها تراش داده شود. سبوس جدا شده در این مرحله سبوس برنج خام می باشد که برای مصرف دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد.
برای آماده سازی سبوس برنج برای مصارف انسانی، لازم است تا به روش تخمیری فرآوری شود تا اسید فیتیک و آلودگی های آن از بین برود.
6- پولیشر Water Mist Polishing Machine
دستگاه پولیشر هر گونه سبوس روی سطح دانه ها را پس از عبور از واحد سفید کن از بین می برد. این دستگاه دارای یک سیستم خنک کننده به کمک آب است که کمک می کند دمای دستگاه حفظ شود.
7- الک برنج و قلوه گیری برنج Rice Classification Screen
الک برنج در دو طبقه است طبقه بالا که خود شامل 3 طبقه است و کار آن جدا سازی دانه های شکسته از دانه های سالم است. دانه های شکسته در 3 دسته بندی مختلف بر اساس سایز از هم جدا می شوند. این سه دسته شامل نیم دانه درشت یا لاشه نیم دانه متوسط و نیم دانه ریز یا دان مرغی. طبقه پایین الک قلوه گیر نام دارد.
قلوه به دانه های چاقی گفته می شود که گاهی در برنج این دانه ها یافت می شود. این دانه ها هنگام پخت سفت شده و باعث چسبندگی برنج می شود که باعث ایجاد حس نامطلوبی هنگام سرو می شود.
8- انبارش storage
بعد از این مرحله برنج داخل گونی های 50 کیلویی ریخته می شود و برای حدود 2 ماه در انبار نگه داری می شود این کار باعث می شود تا رطوبت دانه های برنج بالارود و پخت بهتری داشته باشد. اگر این مورد در مراحل تولید برنج رعایت نشود باعث می شود برنج خوش پخت نباشد.
9- الک دوم Rice Classification Screen
بعد از اینکه برنج در انبار مدت 2 ماه ماند آماده ادامه فرایند می شود. در این محله برنج برای مرتبه دوم الک می شود و تمام دانه های نارس، شکسته و قلوه از برنج جدا می شود.
10- سورتینگ rice color sorting
دستگاه سورتینگ دستگاهی است که دانه های برنج را با استفاده از ویژگی رنگی جدا می کند. به عبارت دیگر هر چیزی که رنگی متفاوت از رنگ برنج داده باشد را جدا میکند. این کار با استفاده از دوربین های CCD انجام می شود. برنج توسط بالابر به قیف بالای دستگاه هدایت می شود و از انجا به درون شیار هایی که به اندازه عرض یک دانه برنج است هدایت می شود و از جلوی دوربین دستگاه عبور می کنند.
پس از تشخیص ضایعات توسط پردازنده دستگاه آن دانه توسط فشار باد از مسیر خارج می شود و به مخزن ضایعات هدایت می شود. این ضایعات شامل دانه های تارس، دانه های رنگی، دانه های سر سیاه، دانه های شالی و سنگ و هر دانه ای که همرنگ برنج سالم نباشد می شود.
11- بسته بندی packing
آخرین مرحله از فرآیند تولید برنج در کارخانه شالیکوبی بسته بندی است. این مرحله بعد از عملیات سورت کردن برنج انجام می شود. برنج معمولا در بسته بندی های 5 و 10 کیلویی بسته بندی و روانه بازار می شوند. جنس گونی برنج نقش بسیار مهمی در حفظ کیفیت برنج دارد. بهترین نوع گونی برنج گونی های اسپان باند است. برنج های بسته بندی شده در انبار قرار می گیرند و طبق سفارشات از کارخانه بارگیری می شوند. همچنین در تصویر زیر می توانید عکس ماشین آلات تولید برنج را مشاهده کنید.
